فرش 1600 شانه، حقیقت یا دروغ

این روزها در برخی تبلیغات محیطی با عنوان هایی مانند ” تولید نخستین فرش 1600 شانه جهان ” مواجه می شویم که توجه مخاطبان و مشتریان فرش ماشینی را به خود جلب نموده است. در پی سوالاتی که برخی از عزیزان در این خصوص داشتند و شبهه هایی که در ذهنشان ایجاد شده بود در رابطه امکان تولید فرش 1600 شانه تراکم 4800 و تفاوت آن با فرش 1500 شانه تراکم 4500، تصمیم گرفتیم که خبر تولید فرش 1600 شانه را مورد بررسی دقیق تر قرار داده و درستی و نادرستی آن را برای شما بزرگواران شفاف سازی کنیم. لطفا زود قضاوت نکنید و این متن را تا انتها مطالعه نمایید!

تحلیل خبری و اطلاعاتی فرش 1600 شانه

در مرحله نخست این شبهه وجود دارد که هر محصول جدیدی یک شرکت تولیدکننده دارد، به ویژه محصولات خاص همچون دستگاه های نساجی و به طور خاص تر دستگاه های بافت و تولید فرش ماشینی – تولید کننده های شاخص و شناخته شده ای دارند که برای تمامی فعالان این صنعت شناخته شده اند. بنابراین اگر دستگاه 1600 شانه تولید خود را آغاز کرده باشد،  مطمئنا از طریق وبسایت رسمی شرکت تولیدکننده آن منتشر می شود.

شرکت های تولیدکننده دستگاه های بافت فرش ماشینی در حال حاضر منحصر شده اند به دو شرکت وندویل  و شرکت شونهر. این دو شرکت مشهور و معتبر تولیدکنده دستگاه های فرشبافی در تا زمان نگارش این مقاله (آبانماه 1398 شمسی) هیچگونه خبری را در خصوص تولید، عرضه و یا حتی تصمیم گیری در این رابطه را در وبسایت های رسمی خود منتشر نکرده اند.

بررسی امکان فنی تولید فرش 1600 شانه

نکته بعدی که باید به آن توجه کرد، همانگونه که در مقاله مربوط به ” شانه فرش ” و ” تراکم فرش “ به طور کامل توضیح دادیم، تراکم فرش (که منظور همان تراکم طولی فرش است)، به راحتی قابل تغییر و کم و زیاد کردن است. اما در مورد شانه فرش ماجرا بسیار متفاوت است. در حقیقت، تغییر در شانه فرش نه تنها در بعضی موارد غیرممکن است، بلکه در مواردی هم که امکان افزایش شانه وجود دارد، با چالشهایی رو برو است که این کار را فقط با انجام تغییرات فنی و طراحی مجدد دستگاه ممکن می سازد.

البته بدیهی است که منظور ما از افزایش شانه فرش، آن گونه ای است که بر روی یک دستگاه بافندگی اعمال می شود تا آن را به سطح بالاتر ارتقاع دهد. مثلا تبدیل و ارتقاء دستگاه تولید فرش 700 شانه به 1000 شانه و یا ارتقاء دستگاه تولید فرش 1000 شانه به فرش 1200 شانه و یا ارتقاء دستگاه فرش 1500 شانه به شانه ای بالاتر. و روشن است که ساخت و تولید دستگاههای بافت فرش با شانه بالاتر ممکن است و مورد بحث ما در اینجا نیست.

افزایش شانه فرش دارای چه چالش هایی است؟

یکی از چالش های افزایش شانه یک دستگاه بافندگی تغییراتی است که باید در ساختار و قطعات و دیگر موارد فنی صورت گیرد. بنابر این اگر شرکتی بخواهد با انجام تغییراتی در دستگاه آن را به شانه بالاتر تبدیل نماید، باید خود را آماده محدودیتهایی در تولید و راندمان فرش و همچنین انجام تغییرات در طراحی دستگاه نماید. این موارد مسلما مستلزم صرف هزینه زیاد است. علاوه بر این مدت زمانی که برای این تغییر نیاز است معمولا مدت طولانی است که در این مدت چرخ تولید شرکت از کار می افتد و این نیز یکی دیگر از زیان های انجام این تغییر است.

بعلاوه وقتی دستگاه بافت فرش ماشینی که معمولا عرض آن 3 متر است به شانه بالاتر ارتقاء می یابد، ناچار باید افزایش شانه و تراکم عرضی را به شکلی جبران نماید. این امر سبب می شود که دستگاه تبدیل شده که قبلا می توانست هر فرشی را تا عرض 3 متر ببافد پس از این تغییر نهایتا می تواند تا عرض 2.5 متر بافت نماید. به عبارت دیگر دیگر امکان فرش 12 متری (3*4) با چنین دستگاهی وجود نخواهد داشت و نهایتا این دستگاه می تواند فرش 9 متری (2.5*3.5 متری) تولید کند.

مسلما این یک محدودیت بسیار مهم برای یک دستگاه تولید فرش ماشینی است که باعث می شود فقط شرکت هایی تن به این کار دهند که بیش از یک دستگاه بافندگی در یک گروه دارند و یا عرض دستگاه های بافندگی فرش آنها بیش از 3متر باشد. با تمام این اوصاف و با در نظر گرفتن هزینه هایی که افزایش شانه فرش ماشینی دارد، باز برخی از شرکتها با جمع بندی مجموع سود و زیانی که در بلند مدت حاصل می کنند اقدام به انجام این کار کرده و می کنند.

آیا فرش 1600 شانه تولید شده است؟

بنابراین با توجه به نکاتی و چالشهایی که در بالا ذکر شد اگر شرکتی بتواند بر تمامی چالشهای پیش روی خود غلبه کند، مسلما امکان تولید و بافت فرش 1600 شانه امری در دسترس و ممکن خواهد بود. بنابر این اگر شرکتی بخواهد فرش 1600 شانه تولید و این کار را با ارتقا دستگاه پایین تر انجام دهد و با محدودیت عرض دستگاه نیز مواجه نشود کافی است که اولا، یک دستگاه فرش 1200 شانه با عرض 4 متر داشته باشد. ثانیا هزینه های طراحی مجدد و انجام تغییرات در بافت و غیره تقبل کند.

به عبارت ساده تر دستگاه تولید فرش 1200 شانه با عرض 4 متر امکان تبدیل شده به دستگاه 1600 شانه با عرض 3 متر را دارد. خیلی ساده و خودمانی اگر بخواهیم با یک مثال (ن نه چندان دقیق) بیان کنیم به این شکل می شود که وقتی شما تراکم 1200 را که در 4متری وجود دارد، فشرده کنید می توانید تراکم 1600 را در 3 متر داته باشید!

با توجه به شواهد و قراین موجود و مطالبی که در بالا ذکر شد باید بگوییم که در حال حاضر (تا زمان نگارش این مطلب – پاییز 1398 شمسی ) اگرچه دو شرکت بزرگ و شناخته دستگاههای تولید فرش ماشینی، تا کنون دستگاه های ویژه تولید فرش ماشینی با شانه بالاتر از 1500 تولید نکرده اند و به همین دلیل در سایت آنها نیز مطلبی در این خصوص درج نشده است اما امکان تولید فرش 1600 شانه با تراکم 4800 وجود دارد و شرکت فرش خاطره کویر کاشان ، نخستین شرکتی است که اقدام به تولید فرش 1600 شانه نموده است.

چگونه ادعای فروشندگان را ارزیابی کنم؟

شما می توانید درستی و نادرستی مطالبی را که در تبلیغات به چشم می خورد، با روش هایی که ما در همین وبسایت در رابطه با آموزش کامل فرش ماشینی، در اختیار شما قرار می دهیم بسنجید. و قیمت فرش 1500 شانه ، 1600 شانه 1200 شانه و … را درست ارزیابی کنید. امیدوارم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.

کدام شهر ها در ایران تولید کننده فرش ماشینی هستند؟

حدود ۴۰ سال است که فرش های ماشینی در شهر های مختلف ایران تولید می شوند. در این نوشته سعی کرده ایم تا برخی از معروف ترین این شهر ها را به شما معرفی کنیم.

تاریخچه تولید کننده فرش ماشینی

اولین فرش تولید داخل در حدود دهه ۵۰ در کارخانه مخمل و ابریشم کاشان با الیاف مصنوعی و وزن سبک و با استفاده از دستگاه های ژاکارد  تولید شد.

همزمان با تولید فرش ماشینی از کارخانه مخمل و ابریشم، بعضی از تجار واردات فرش ماشینی را از بلژیک انجام می دادند.

تولید کننده فرش ماشینی بهشهر با دیدن استقبال مردم از خرید فرش ماشینی اقدام به تاسیس کارخانه فرش راوند کرد و یکی از معروفترین تولید کنندگان فرش ماشینی از زمان گذشته تا به حال هستند.

کارخانه فرش ماشینی راوند در سال ۱۳۵۳ اولین فرش ماشینی با کیفیت را به بازار روانه کردند که شباهت بسیاری به فرش دستباف داشت.

در این میان تولید کننده فرش ماشینی شهباف، پارس، نقش ایران و اکباتان تاسیس شدند و با هم به رقابت پرداختند.

اما تحول بزرگ در صنعت تولید کننده فرش ماشینی از سال ۱۳۶۵ شروع شد و بیش از ۱۶۰۰ واحد کوچک و بزرگ در تولید فرش ماشینی پا گذاشتند.

شهر های تولید کننده فرش ماشینی ایران

تولیدکنندگان فرش ماشینی در اکثر شهرهای کشور قرار دارند و فرشهای را با درجه کیفیت مختلف تولید می‌کنند.

درجه کیفیت فرشها در ۵ طبقه دسته بندی میشوند.

فرش های درجه یک شامل بهترین مواد اولیه در بافت خود هستند.

تولید کنندگان و کارخانجات فرش ماشینی بستگی به وجود مواد اولیه در بعضی شهر ها بیشتر وجود دارند.

از جمله این شهرها می‌توان به کاشان که بیش از ۲ هزار واحد تولید کننده فرش دارد اشاره کرد.

شهر های کاشان و آران و بیدگل را می توان به عنوان پایتخت فرش کشور نام نهاد.

از دیگر تولیدکنندگان فرش ماشینی می‌توان به شهرهایی مانند اردکان یزد، مشهد، تهران، دلیجان، اصفهان، قم و … را نام برد.

در بین این شهرها کارخانه های فراوانی نام دارد که شامل:  فرش پاتریس، فرش کاخ، فرش پایتخت، فرش تهران، فرش فرهی، فرش زمرد، فرش جردن و … را میتوان نام برد.

در بین تولیدکنندگان فرش ماشینی همانطور که بیان شد فرش کاشان اولین تولید کننده می باشد.

کارخانجات کاشان با گذشت چندین دهه، هنوز هم با تولید بهترین فرش کیفیت بالا علاوه بر ایران در کل جهان معروف است.

این کارخانجات فرش های ماشینی را با بهترین مواد اولیه تولید میکنند و فرش های خود را ضمانت میکنند.

لازم به ذکر است که بیشتر افراد برای خرید فرش هایی با طرح سنتی و مدرن به سراغ کارخانجات و تولیدات شهر کاشان می روند تا از خرید کالای خود اطمینان بیشتری داشته باشند.

ده شرکت تولید کننده فرش ماشینی 

یکی از کالاهای اساسی منزل فرش ها می باشند.

چندین شرکت تولید کننده فرش ماشینی وجود دارد که می توانید به صورت اینترنتی و حضوری فرش دلخواه خود را، از این شرکتها تهیه ‌کنید.

مدل های مختلف طرح و نقشه فرش های ماشینی در هر دوره نشان دهنده فرهنگ مردمان آن دوره است.

از جمله طرح هایی که از تاریخ ایران ثبت شده و تا امروزه زیبایی و جلال خود را به نمایش می گذارد،  شامل طرح بلوچ،  ترکمن و بته جقه و … می باشد.

حال به ده برند معروف تولید کننده فرش ماشینی در ایران می پردازیم:

１-     فرش خاطره کاشان

２-     فرش قیطران

３-     فرش نگین مشهد

４-     فرش یلدای کویر کاشان

５-     فرش سورنا

６-     فرش نیاوران

７-     فرش عالی مقام

８-    تولید کننده فرش ماشینی محتشم

９-     ستاره کویر یزد

１０-  و فرش ماشینی ساوین

انتخاب بهترین فرش از تولید کننده فرش ماشینی

امروزه خرید فرش ماشینی به دلیل تنوع در محصول بسیار سخت شده است.

تولید کنندگان فرش ماشینی برای تولید فرش ها از طرح ها و نقش های متنوع استفاده می کنند.

همچنین علاوه بر جنس نخ مصرفی در فرش، تعداد شانه و تراکم نیز در انتخاب بهترین فرش ماشینی بسیار مهم است‌

برای انتخاب بهترین فرش ماشینی باید از تولید کننده فرش ماشینی معتبر جهت خرید فرش استفاده کنیم.

شما میتوانید برای خرید بهترین فرش دلخواه خود به تعداد شانه فرش نیز توجه کنید و هر چه تعداد شانه و تراکم فرش بیشتر باشد فرش دارای ظرافت و نرمی خواستید و وضوح نقشه به قدری درخشان است که به فرش دستباف شباهت بسیاری دارد.

خرید فرش از تولید کنندگان فرش ماشینی

یکی از ساده ترین راه ها برای خرید فرش ماشینی استفاده از اینترنت می باشد.

شما به وسیله سایت های تولید کننده فرش ماشینی می‌تواند نیاز خود را برطرف کنید.

این سایت‌ها کارشناسان خبره ای در زمینه مشاوره خرید فرش در اختیار شما میگذارند.

کارشناسان به شما کمک میکنند تا بتوانید فرش خود را با نوع دکوراسیون، هارمونی رنگ پرده و وسایل و دیوار خانه، و بودجه مورد نظر شما خریداری کنید.

سایت های فرش ماشینی دارای انواع فرش در مدل‌های سنتی و مدرن هستند که بسته به سلیقه شما طرح های مختلفی وجود دارد.

سایتهای تولید کنندگان فرش ماشینی معتبر دارای نماد اطمینان هستند.

شما با دیدن این نماد میتوانید به راحتی خرید خود را انجام دهید.

تولید کنندگان فرش ماشینی فرش های مدرن چون شگی، چرم، شنل، گلیم فرش و … را تولید میکنند.

هر کدام از این مدل فرش ها مناسب برای دکوراسیون مختلفی است و شما بر حسب نوع دکوراسیون و محل استفاده می توانید فرش مورد نظر خود را تهیه کنید.

انواع فرش ماشینی

تولید کنندگان فرش ماشینی فرش های زیادی را تولید می کنند که عبارتند از:

１–    فرش های آکریلیک: یکی از بهترین نوع فرش ها فرش های آکریلیک هیت ست شده می باشد.

این الیاف پرزدهی ندارند و در برابر گرما و حرارت مقاوم هستند و زیبایی منحصر به فردی را به دکوراسیون منزل شما می بخشند.

２–     فرش های پلی استر:  فرش های پلی استر قیمت کمتری نسبت به فرش های آکریلیک دارند و در برابر فشار و خوردگی مقاوم هستند.

تولید کنندگان فرش ماشینی یکی از ویژگی‌های برجسته فرش پلی استر را شستشوی آسان این فرش ها بیان می کنند.

３–    فرش های پلی پروپیلن: این فرش ها دارای کیفیت بالایی نمی باشند و به مرور زمان دچار تغییرات رنگ می‌شوند و کیفیت خود را از دست می دهند اما به نسبت قیمت مناسبی دارند.

 

دسته بندی طرح های فرش ایرانی

 

فرش ایرانی دنیای پر رمز و رازی دارد. نقش های زیبا و دلربای این دردانه های هنر، هر کدام دنیایی هستند از مفهوم و طراوت و خلاقیت. در این مقاله قصد داریم به این دنیای زیبا با نگاهی عمیق تر بنگریم و با وسواس به کنکاش در انواع طرح های فرش ایرانی بپردازیم. با ما در این مقاله همراه باشید.

فرش های ایرانی و طبقه بندی آن ها 

نقوش فرش ایران و نگاره های تزیینی آن و از همه مهمتر مفاهیم بنیادی و شاید هم راز آمیز آنها ، از جمله مباحث تخصصی فرش ایران می باشد که در طی چند دهه ی اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است .

از برکت بسیاری از این مطالعات در برخی موارد رمز پردازی و نماد گرایی نقوش فرش ایران نیز آشکار گشته و نتایج حاصله افزون بر سایر دلایل، بر ارزشهای هنری فرش ایرانی افزوده است ، قبل از پرداختن به مباحث جدیدی که در طی سالهای اخیر برای طبقه بندی فرشهای ایران مورد توجه قرار گرفته و همچنین مروری بر نظریات کارشناسان غربی در مورد نقشه های فرش ایران ، به معرفی یک طبقه بندی قدیمی از طرحهای فرش ایران می پردازیم که بیش از دو دهه از عمر آن می گذرد و می توان گفت امروزه مورد توجه و استفاده اغلب طراحان و تولید کنندگان فرش قرار گرفته و در مدارس و دانشگاهها نیز به عنوان طبقه بندی اصلی طرحهای فرش ایران معرفی می گردد .

در خصوص طبقه بندی صحیح و اصولی طرح های فرش ایران و همچنین مبانی بنیادی آن تا چند سال اخیر کار چندانی صورت نگرفته بود ، اما به تدریج مطالعات انجام شده به ویژه توسط کارشناسان و محققین ایرانی که متاسفانه هنوز از طرفداران زیادی برخوردار نیست، می رود تا دنیای جدیدی را از طبقه بندی علمی – هنری – طرح های فرش ایران را ارائه دهد .

در این طبقه بندی بدون توجه به دلایل شکل گیری و پیدایش طرحها و نقش ها و حتی ریز نقش های مورد استفاده در فرش ، فقط با توجه به نوع آرایه ها و تزیینات طرح و همچنین اشکال تقلیدی به کار رفته و حتی با توجه به نوع تقسیم بندی متن فرش و جای گیری اشکال و تصاویر در آنها به دسته بندی طرح های فرش ایران پرداخته اند و سپس با قیاس کلیه ی طرح های سایر فرش ها و توجه به وجوه مشترک طرح در هر فرش با طبقه بندی مذکور ، به اصطلاح تمامی طرح های فرش ایران را در این فهرست گنجانیده اند. در اینجا با این طبقه بندی آشنا می شویم .

بر اساس این طبقه بندی طرح های فرش ایران به 19 دسته اصلی طبقه بندی و هر یک نیز به چند شاخه ی کوچکتر تقسیم می گردند که عبارتند از:

دسته 1: طرح های افشان

در فرش طرح افشان کلیه ی بند ها و نگاره های فرش پیوستگی و ارتباط کاملی دارند به نحوی که به نظر می رسد نقاش از هنگام شروع طرح تا پایان آن قلم از کاغذ بر نداشته و یک ارتباط مداوم بین قسمتهای مختلف نقش بوجود آورده ، به عبارت ساده تر همان گونه که از نام نقوش این گروه پیداست ، تمامی گل و برگ ها و بند های موجود در طرح ، در متن فرش پراکنده و افشان شده اند . طرحهای افشان اصولاً به گونه ای طراحی می شوند که هیچ یک از گل و برگها قرینه نداشته و اصول قرینه نگاری در آن وجود ندارد . انواع مختلف طرح های افشان عبارتند از : افشان دسته گلی ، افشان حیوان دار ، افشان ختایی و ..

دسته 2: طرح های اسلیمی

قالب اصلی این طرح بر مبنای گردش های منظم و بغایت سنجیده ی بند های اسلیمی است . از آنجایی که اسلیمی خود دارای انواعی است لذا با توجه به نوع و شکل آن نیز می توان طرح های اسلیمی را طبقه بندی نمود . معروفترین طرح آن ، اسلیمی جهان اژدر است . در این نوع اسلیمی به دو شاخه تقسیم شده و حالتی شبیه به فکین اژد ها را به وجود می آورد . انواع مختلف طرح های اسلیمی عبارتند ار : اسلیمی بندی ، اسلیمی افشان ، اسلیمی لچک و ترنج

 
دسته 3: طرح های شاه عباسی

اساس کلیه طرح های شاه عباسی بر مبنای کاربرد گل معروف شاه عباسی در این طرح است . در این طرحها گل های شاه عباسی به همراه بندهای ختایی و گاه تلفیق آنها با اسلیمی ها ، انواع مختلفی از نقوش فرش را ارائه می دهند . انواع طرح های این گروه عبارتند از : لچک و ترنج شاه عباسی ، افشان شاه عباسی ، شاه عباسی درختی ، شاه عباسی شیخ صفی ، شاه عباسی جانوری و ...

 
دسته 4: طرح های آثار باستانی و ابنیه اسلامی

کلیه ی طرح هایی که ملهم از نقوش و اشکال تزیینی بناها ، عمارات و کاشی کاری های آنها می باشند در این گروه جای دارند . البته طراحان فرش در برخی از طرح های اصلی نقوش این بناها حسب سلیقه ی خود تغییراتی را وارد نموده اند اما ساختار و تشابه اصلی طرح فرش با طرح اصلی بنا کاملا حفظ گردیده است .
معروفترین طرح های این گروه عبارتند از :
گنبد مسجد شیخ لطف الله ، سردر امامزاده محروق ، گنبد مسجد امام ، تخت جمشید ،‌ طاق بستان مسجد جامع اصفهان و ...

دسته 5: طرح های بته ای (بته جقه)

کلیه طرح های این گروه بر مبنای کاربرد بته جقه است و به انواع و اقسام مختلف به تزیین متن و حاشیه فرش با بته جقه ها می پردازد . انواع مختلف طرح های بته جقه ای که هر یک به گونه ای شیوه یافته اند عبارتند از : بته میری ، بته خرقه ای ، بته قلمکار، بته کردستانی و ...

 
دسته 6: طرح های اقتباسی

گفته می شود اغلب طرح های این گروه شباهت زیادی با طرح های فرش مناطق مرزی ایران و کشورهای همسایه و حتی سایر کشورها دارد و به همین دلیل آنها اقتباسی می نامند مانند طرح های معروف به قفقازی و گوبلنی

دسته 7: طرح های واگیره ای (بندی)

طرح اصلی آن به گونه ای است که سراسر فرش هم از جهت طول و هم از جهت عرض به قطعات منظم تقسیم شده و هر قسمت توسط خطوط و یا بند هایی به قسمت همجوار می پیوندد و به این ترتیب از به هم پیوستن این قسمت ها و بند های آنها کل طرح بوجود می آید . طرح های اصلی این گروه عبارتند از : بندی اسلیمی ، بندی خشتی ، بندی ترنجدار ، بندی شیر و شکری ، بندی شاخه گوزنی ، بندی دسته گلی ، بندی مینا خانی و...

دسته 8: طرح های درختی

در طرح های این گروه درخت و درخچه های کوچک و بزرگ به ویژه به صورت انفرادی ترکیب اصلی را تشکیل داده اند و با اجزای دیگری ترکیب شده اند. معروفترین طرح های این گروه عبارتند از : درختی سبزیکار ، و درحتی حیواندار.

دسته 9: طرح های شکار گاهی

در طرح شکارگاه بنیاد اصلی این گروه از طرحها نمایش صحنه های شکار و شکار گاه است . به نحوی که در قسمتهای مختلف طرح یک سوار کار با وسیله ای همانند تیر و کمان یا نیزه مشغول شکار آهو و یا سایر جانوران است .

دسته 10: طرح های ترکمن

طرح های ترکمن همگی در گروه نقوش هندسی قرار دارند و به صورت ذهنی بافته شده اند . معروفترین طرح های ترکمن در ایران که در این گروه نام برده می شوند ،عبارتند از : غزال گز، قاشقی، آخال و ...

دسته 11: طرح های ماهی در هم

طرح ماهی در هم از قدیمی ترین و رایج ترین طرح های فرش ایران است . این طرح اغلب به صورت یک واگیره می باشد و بافنده همان واگیره را در طول و عرض فرش تکرار می کند . در این طرح یا واگیره یک حوض به صورت لوزی با چهار برگ – ماهی در اطراف آن مشاهده می شود .

طرح ماهی در هم در نقاط مختلف ایران به نامهای مختلفی مشهور است . مهمترین انواع آن عبارتند از :
ماهی فراهان ، ماهی زنبوری ، ماهی کردستان و ریز ماهی

دسته 12: طرح های گل فرنگ

کلیه طرح های این گروه بر مبنای گلهای طبیعی بویژه گل رز با رنگهای بسیار روشن نظیر زرد ، آبی و سرخ می باشد . انواع طرحهای گل فرنگ عبارتند از: گل فرنگ بیجار ، گل فرنگ دسته گلی گل فرنگ گل و بلبل ، لچک و ترنج گل فرنگ ، افشان گل فرنگ و ...

دسته 13: طرح های قابی (خشتی)

متن فرش در این طرح ها به قسمتها یا قابهای مختلفی تقسیم گشته که به طور منظم در کنار هم قرار دارند و در داخل هر قاب با گل و برگ های مختلفی تزیین شده است . معروفترین طرحهای قابی عبارتند از: قابی بختیار و قاب قرانی

دسته 14: طرح های گلدانی 

ویژگی اصلی این طرح وجود یک یا چند گلدان در اندازه های مختلف است که تمام متن فرش را می پوشاند . اما اغلب طرحهای گلدانی دارای گلدانی بزرگ در یک طرف فرش هستند که شاخه های گل های آن تمام متن فرش را می پوشاند . معروفترین طرحهای گلدانی عبارتند از :
گلدانی هزار گل ، گلدانی محرابی ، گلدانی ظل السطانی

دسته 15: طرح های محرابی

طرح اصلی در این گروه بر مبنای محراب است . همان مکانی که در مساجد ، مکان نمازگذاران امام جماعت است . در این طرحها معمولا محراب را با تزییناتی از قبیل قندیل ، گلدان ، و حتی درخچه های کوچک می پوشانند و گاه دو طرف محراب را با ستونهای بزرگی که سقف محراب بر روی آن قرار دارد نشان می دهند انواع طرحهای این گروه عبارتند از : محرابی قندیلی ، محرابی گلدانی ، محرابی درختی

دسته 16: طرح های ایلی و عشایری

این طرح ها عموما توسط عشایر ایران بافته می شوند و اغلب نگاره ها و تزیینات طرح ملهم از ذهن قالیبافان است . در این طرح ها قرینه بودن چندان معنا ندارد و ختی همین ویژگی و سادگی نقوش از عوامل اصلی زیبایی طرح های این گروه است . طرح های فرش عشایر قشقایی ، شاهسون ، بلوچ و ... در این گروه جای می گیرند .

دسته 17: طرح های محرمات

در این طرح کل متن فرش از جهت طولی به چند ردیف موازی تقسیم میگردد و درون این ردیفها با نگاره هایی همچون بته جقه ، انواع اسلیمی و یا ختایی و گل و برگهای دیگر تزیین می گردد . به عبارت دیگر متن فرش به صورت راه راه می باشد ، محرمات بته جقه ای معروفترین طرح این گروه است.

 
دسته 18: طرح های هندسی

همان گونه که از نام طرح های این گروه پیداست ، کلیه نقوش این گروه به صورت هندسی و با استفاده از خطوط زاویه دار به وجود می آیند . مهمترین انواع طرحهای هندسی عبارتند از :
هندسی کف ساده ، هندسی جوشقان ، هندسی خاتم شیراز ، هندسی لچک و ترنج و هندسی قابی

 
دسته 19: طرح های تلفیقی

طرح های این گروه به مرور زمان و با ادغام شدن طرح های مختلف بوجود آمده است و دهها و بلکه صدها نوع از آن را می توان در میان مناطق مختلف ایران مشاهده کرد . برخی از طرح های تلفیقی به جهت تلفیق زیبا و صحیح نقوش مختلف از جذابیت بالایی برخوردارند . اما برخی از آنها ناشی از تلفیق نابهنجار چند طرح می باشند . گونه های مختلفی از طرحهای تلفیقی را می توان نام برد مانند لچک و ترنج تلفیقی ، تلفیقی دسته گلی ،تلفیقی گل فرنگ ، تلفیقی هندسی و ...

 
دسته بندی های دیگر از طرح های فرش ایران

آنچه که شرح آن رفت در واقع یک طبقه بندی ساده و قدیمی از طرحهای فرش ایران بود که هم اکنون نیز مورد استفاده بسیاری از طراحان و حتی کارشناسان فرش قرار می گیرد . عده ای تغییرات خاصی در این طبقه بندی به وجود آورده اند و تعداد این گروه را به 20 الی 25 گروه گسترش داده اند .

عده ای دیگر شیوه ی به اصطلاح علمی تری را در پیش گفته اند و گروههای اصلی را به دو یا سه طرح اصلی تقسیم نموده اند .

یک گروه را را طرحهای الهام یافته از طبیعت دانسته اند و گروه دوم را طرحهایی می دانند که علت اصلی بوجود آمدن آنها خلاقیت هنری بوده ، به اصطلاح عامل خلق آنها بشر بوده است مانند طرحهای مشهور به ابنیه تاریخی ، طرحهای ذهنی عشایری ، طرحهایی که به نام شهر ها شهرت یافته اند و طرحهای تلفیقی ، سپس کلیه طرحهایی را که قبلا نام برده شد در ذیل هر یک از این دو گروه قرار می دهند .

اما صرف نظر از نحوه ی تقسیم بندی ، اغلب اینان تحت تاثیر همان گروهای اصلی نام برده شده قرار داشته و هر یک به شیوه ی دیگری سعی داشته اند همان طبقه بندی قدیمی را به شکل جدیدی ارائه نمایند و به همین دلیل است که در نام گذاری طرحهای اصلی و گروهای فرعی هر یک ، تفاوت خاصی مشاهده نمی شود .

منبع: https://www.beytoote.com/art/farsh/iranian-carpets1-classify.html